Sąd Najwyższy Indii uznał prawo do czystego powietrza za podstawowe prawo człowieka
Sąd Najwyższy Indii wydał przełomowe orzeczenie, które ma szansę zasadniczo wpłynąć na politykę klimatyczną tego kraju. Wyrok w sprawie M.K. Ranjitsinh i inni przeciwko Indiom stanowi swego rodzaju rewolucję w rozumieniu prawa do życia, które zgodnie z interpretacją Sądu obejmuje także życie w czystym i zdrowym środowisku. Omawiana sprawa zyskała szerokie zainteresowanie ekspertów, organizacji ekologicznych oraz społeczeństwa, ustanawiając nowy standard prawny w zakresie ochrony natury i walki z kryzysem klimatycznym. Co ważne, orzeczenie zobowiązuje władze do podjęcia konkretnych oraz skutecznych działań w celu ograniczenia szkód środowiskowych i przeciwdziałania zachodzącym zmianom klimatycznym.
Tło sprawy
Sprawa, który zakończyła się wydaniem precedensowego orzeczenia, początkowo wydała się dotyczyć jedynie ochrony dropia indyjskiego – jednego z najbardziej zagrożonych gatunków ptaków na świecie. Jeden z lokalnych działaczy na rzecz przyrody domagał się ustanowienia skutecznych mechanizmów ochrony dla tego gatunku, którego wielu przedstawicieli ginie z powodu kolizji z przewodami elektrowni słonecznych, które stanowić miały jedno z „zielonych” rozwiązań oraz kluczowy element transformacji energetycznej kraju. W tym kontekście Sąd podkreślił konieczność równoważenia ochrony bioróżnorodności z działaniami człowieka podejmowanymi na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym (w tym transformacji w kierunku odnawialnych źródeł energii).
Nowe spojrzenie na ochronę klimatu i prawa człowieka
Sąd Najwyższy w wydanym przez siebie orzeczeniu dokonał przełomowej interpretacji wielu kwestii związanych z ochroną środowiska w Indiach. Po pierwsze, uznał, że zagwarantowane w konstytucji prawo do życia obejmuje swoim znaczeniem również prawo do zdrowego środowiska. Tym samym nałożył na władze kraju obowiązek przeciwdziałania zmianom klimatycznym, które mogłyby negatywnie wpłynąć na życie mieszkańców. Dodatkowo w orzeczeniu podkreślono znaczenie zasady równości jako kluczowego elementu praw człowieka w kontekście zachodzących zmian klimatycznych. Sąd uznał bowiem, że zmiany te nie dotykają w równym stopniu wszystkich obywateli, lecz przeciwnie – przyczyniają się do pogłębienia istniejących już nierówności w społeczeństwie, a osoby z niższych warstw społeczeństwa są bardziej narażone na negatywne skutki takich zmian.
Co więcej, Sąd w swojej interpretacji powiązał konstytucyjne prawo do życia z prawem dostępu do podstawowych zasobów naturalnych, takich jak woda czy czyste powietrze. Sąd Najwyższy wskazał również na potwierdzenie tych praw w wielu aktach międzynarodowych, w tym w Porozumieniu Paryskim z 2015 r. dotyczącym starań państw w zakresie ograniczenia globalnego ocieplenia oraz walki ze zmianami klimatycznymi, którym związane są Indie.
Jak wskazano wcześniej, Sąd zwrócił także uwagę na obecne wyzwania związane z ochroną bioróżnorodności, przy jednoczesnym promowaniu odnawialnych źródeł energii, podkreślając, że przy tego rodzaju działaniach należy wziąć pod uwagę także ich ewentualny wpływ na prawa człowieka związane ze środowiskiem.
Znaczenie orzeczenia Sądu Najwyższego
Wydane przez Sąd Najwyższy Indii orzeczenie ma ogromne znaczenie, zarówno w aspekcie polityczno- prawnym, jak i społecznym. Każdy kto był w Indiach, zwłaszcza w okresie od października do stycznia zrozumie powagę sytuacji, to jak każda zmiana jest konieczna i wykazanie większej uważności na kwestie środowiskowe. Kluczową konsekwencją omawianego orzeczenia jest uznanie negatywnych zmian klimatycznych za potencjalne naruszenie podstawowych praw człowieka (w tym prawa do czystego powietrza), wyznaczając w ten sposób nowy standard w ochronie środowiska oraz związanych z nim praw człowieka. Co więcej, wyrok ten nakłada na państwo obowiązek podjęcia działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym, z uwzględnieniem zasady równości społecznej.
Nie mniej ważną konsekwencją wydanego orzeczenia jest zwiększenie świadomości społeczeństwa oraz jego zaangażowania w sprawy dotyczące ochrony środowiska, w tym poprzez wspieranie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Dodatkowo orzeczenie to, potwierdzając środowiskowy aspekt praw człowieka, może przyczynić się do wzrostu liczby spraw wszczynanych przez jednostki przed sądem przeciwko rządowi oraz innym podmiotom odpowiedzialnym za brak przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian klimatycznym na danym obszarze. Z pewnością przełoży się to na większą odpowiedzialność władz publicznych za ochronę środowiska, a w konsekwencji spowoduje intensywniejsze działania różnych podmiotów w kierunku przeciwdziałania zmianom klimatu oraz związaną z tym ochroną praw człowieka.
Podsumowanie
Omawiane orzeczenie Sądu Najwyższego Indii w sprawie M.K. Ranjitsinh i inni przeciwko Indiom stanowi przełomowy krok w integracji ochrony środowiska z prawami człowieka. Potwierdza ono wprost prawo społeczeństwa do m.in. czystej wody czy czystego powietrza, podkreślając, że negatywne skutki zmian klimatycznych mogą stanowić naruszenie praw człowieka. Przedstawiona w ten sposób interpretacja Sądu Najwyższego wyposaża każdego w mechanizm dochodzenia ochrony praw związanych ze zdrowym środowiskiem, a jednocześnie zobowiązuje władze kraju do podjęcia konkretnych działań celem przeciwdziałania takim zmianom oraz ich negatywnemu wpływowi na społeczeństwo. Natomiast na poziomie ludzkim i pragmatycznym daje szansę na zmianę podejścia do kwestii środowiskowych, by doprowadzić do rewizji zachowań i docelowo – być może móc swobodnie oddychać w Delhi w listopadzie.
About Post Author
